Steeds meer mensen krijgen een burn-out en ook op een steeds jongere leeftijd. Hoe komt dat en kunnen we iets doen om een burn-out te voorkomen? Ik sprak hierover met psycholoog Florian Roman. Hij helpt dagelijks mensen met stress en burn-outklachten en is ervan overtuigd dat je een burn-out kunt voorkomen. “Als je maar goed naar je lichaam luistert.”
Teveel vragen van jezelf
Er komen allerlei mensen bij hem langs met stress en burn-outklachten, maar het valt hem op dat er veel dertigers tussen zitten.
“De mensen rond de 30 maken een begin met hun carrière, wat ervoor kan zorgen dat ze zichzelf graag willen bewijzen. Daarbij leggen ze veel druk op zichzelf en daarmee gaan ze over de streep.”
Veel dertigers zijn nog niet zo lang geleden afgestudeerd. De overgang van het studentenleven naar het werkende leven kan een behoorlijke stap zijn. Daarbij zijn er veel mensen die op deze leeftijd voor het eerst een kind krijgen. Jonge kinderen vragen veel tijd, energie en aandacht. Die kun je dan niet altijd meer in je werk stoppen.
Veel dertigers willen alles uit het leven halen en vergeten dat je af en toe ook rust nodig hebt. Ze willen keihard aan hun carrière timmeren, maar willen ook hun sociale leven in stand houden. Er ligt veel op het bord van de gemiddelde dertiger.
Stiekem weet je wel dat je keuzes moet maken, maar alles is leuk en je wilt het allemaal ook blijven doen.
“Ze vragen teveel van zichzelf en luisteren niet naar hun lichaam.”
Dat is vaak het punt waarop het mis gaat: ze komen in een burn-out.
Onverklaarbare pijntjes
Het klinkt misschien onmogelijk: zoveel tegelijk doen. Dat is natuurlijk voor iedereen anders. De een wordt heel gelukkig van 24/7 werken en de ander doet het liever wat rustiger aan. Florian zegt dat je lichaam vanzelf aangeeft wanneer het teveel voor je is.
“Je lichaam geeft bepaalde signalen als reactie op stress. Bijvoorbeeld hoofdpijn, nek- of rugklachten. Maar het kan bijvoorbeeld ook zijn dat je veel piekert en dat je nachtrust achteruit gaat. Het zijn allemaal gezonde reacties op stress.”
Veel mensen wuiven dit soort pijntjes weg, want ze moeten nog een deadline halen of willen dat ene feestje niet afzeggen.
“Wat je dan doet is die pijn even parkeren en niet naar je lichaam luisteren. Maar dan is de pijn niet weg, je zult het later moeten inhalen door wat rust te nemen. Het is geen probleem als dit een keer gebeurt, maar als het op consistente basis zo doorgaat krijgt het lichaam geen kans meer om op te laden.”
Mensen die overspannen raken of in een burn-out komen hebben dit soort signalen te vaak en te lang weggedrukt.
“Daardoor worden de signalen die het lichaam geeft steeds sterker, waardoor ze op een gegeven moment niet meer te negeren zijn. Dan zijn de stressklachten dermate sterk aanwezig dat ze normaal functioneren in de weg zitten. Doordat mensen de tijd nemen om te herstellen en te onderzoeken hoe het zo ver heeft kunnen komen, kunnen ze sterker uit een burn-out komen. Naderhand zijn ze beter in staat om hun eigen grenzen te herkennen en luisteren ze wel naar de signalen die het lichaam geeft.”
Behulpzame werkgevers
Hoe je werkgever omgaat met jouw burn-out kan het verschil maken.
“In vrijwel alle gevallen zijn werkgevers behulpzaam, want die willen ook dat hun werknemer weer aan het werk kan en gezond wordt.”
Helaas ken ik een aantal verhalen waarin de werkgever niet zo behulpzaam was. Of erger nog: dat mensen er doelbewust uit zijn gewerkt. Zelfs al werken ze al jarenlang voor dat bedrijf en hebben ze al hun energie aan dat bedrijf gegeven. Maar dit zijn de uitzonderingen zegt Florian.
“Ik bel ook altijd met de werkgever om te vragen wat de situatie is en wat ze verwachten van een traject. Soms zeggen ze dan dat ze willen dat ik help om die werknemer in te laten zien dat ze niet bij dat bedrijf passen. Maar daar ben ik niet voor. Ik ben ervoor om te zorgen dat die persoon weer herstelt van zijn psychische klachten en dat die persoon weer in staat is om te werken.”
Een burn-out voorkomen
Werkgevers zijn meestal behulpzaam en je kunt sterker uit een burn-out komen. Dat is fijn, maar je wilt een burn-out liever voorkomen.
“Dat kan. Als je maar goed naar je lichaam luistert. Je lichaam geeft duidelijke signalen als gezonde reactie op stress.”
Bijvoorbeeld door hoofd- of buikpijn, maar ook concentratieproblemen of slecht kunnen slapen zijn hier tekenen van.
Herkennen is een ding, maar dan moet je er nog wat mee doen. Die deadline houdt geen rekening met jouw hoofdpijn. En dat is precies het probleem: veel mensen gaan ondanks deze signalen gewoon door en doen het niet even wat rustiger aan.
“Dat is de trigger: dat ze gezonde reacties op stress constant negeren.”
Af en toe deze signalen negeren is niet erg.
“Als je je daarna maar weer oplaadt.”
Het klinkt zo logisch, maar het is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan.
Hoe lang duurt een burnout?
Als je eenmaal in een burn-out zit, kom je er ook niet zomaar weer uit.
Gelukkig hebben we het in Nederland op veel vlakken goed voor elkaar. Ook als het gaat om de hersteltijd als je ziek bent.
“Zo staat in de wet verbetering poortwachter dat iemand tot wel 2 jaar in de ziektewet kan blijven.”
Maar veel mensen willen vaak al eerder aan het werk.
“Het geeft energie om je onderdeel van de maatschappij te voelen. Hoe lang een burn-out precies duurt is per persoon verschillend. Het hangt er vanaf in hoeverre iemand zijn situatie kan accepteren en tijd neemt om te werken aan zijn herstel. De gemiddelde tijdsduur van een burn-out is ongeveer acht maanden. Maar dat zeg ik er nooit bij, omdat dit dan een aanleiding voor mensen kan zijn om de druk bij zichzelf op te voeren.
Onder goede begeleiding en met een gemotiveerde inzet van de persoon zelf, kan de hersteltijd van een burn-out flink worden ingekort. Een ander voordeel van herstellen onder begeleiding, is dat het risico op terugval aanzienlijk kleiner wordt. Daardoor is het herstel duurzaam.”
Niet immuun voor stress
Als je denkt dat een psycholoog die veel mensen met een burn-out behandelt, zelf immuun is voor stress dan heb je het mis.
Florian heeft een leuk en druk leven. Hij werkt als psycholoog en is zich aan het specialiseren tot GZ-psycholoog. Naast zijn werk speelt hij in twee bands als bassist, is producer van de Nederlandstalige hiphop groep ‘De Luidsprekers’ en maakt hij tekenfilms die te zien zijn op Flomovies.
“Ik doe eigenlijk teveel.”
Florian vindt het soms ook lastig om rust te nemen wanneer zijn lichaam aangeeft dat dit nodig is.
“Vorig jaar liep ik tegen mijn grenzen aan. Dus ik moest dingen afstoten. Ik heb nu tegen mijn bands gezegd dat ik minder ga repeteren. Ook heb ik De Luidsprekers op een laag pitje gezet.”
Hij weet dus hoe lastig het is om het rustiger aan te doen, maar ook hoe belangrijk het is om dit dan juist wél te doen. Gelukkig haalt Florian ook veel energie uit zijn werk:
“Ik heb de mooiste baan ter wereld. Het geeft voldoening om te zien hoe mensen herstellen en hoe je iemand daarbij kunt helpen. Elk gesprek is weer anders en onderzoeken hoe iemand zijn denkpatronen en gedrag in elkaar zit blijft daardoor interessant. Een therapiegesprek is vergankelijk, net als een stuk muziek. Op dezelfde wijze kan het me soms ontroeren of opvrolijken.”
Neem rust wanneer dat nodig is
Deadlines, leuke feestjes, je familie en vrienden die aandacht vragen: er is altijd een reden om niet naar de signalen te luisteren die je lichaam je geeft. Toch is het beter om dit wel te doen.
“Als je langdurig over de streep gaat en een burn-out krijgt, dan kun je sowieso even niets. Geef jezelf voldoende ruimte en pak momenten om op te laden, dan voorkom je dat je helemaal stil komt te staan.”
Over Florian
Florian Roman is arbeidspsycholoog en GZ-psycholoog in opleiding. Hij werkt voor Shared Ambition en helpt mensen met arbeidsgerelateerde en psychische klachten. Hij is ontzettend muzikaal en experimenteert er graag op los in zijn vrije tijd. Hij voorziet twee bands van basgitaarklanken en produceerde het Nederhop album ‘Ongerapt’ van De Luidsprekers. Als hij even niet met psychologie of muziek bezig is, maakt hij tekenfilms die te zien zijn op de website van Flomovies.