Comedian

Hij is creatief leider van het grootste comedy festival van Nederland en hij wil dat dit het grootste comedy festival van Europa wordt: het Utrecht International Comedy Festival. Ondertussen staat Jeroen Pater zelf ook nog zo’n 150 keer per jaar op het podium en werkt hij als bedrijfstrainer. Hij is misschien wel de hardst werkende comedian van Nederland. Hoe houdt hij al deze ballen hoog en wat vindt hij er zo leuk aan? Tussen de meetings over het volgende Comedy Festival door, sprak ik hem over zijn werk en hoe het toch komt dat hij mensen altijd aan het lachen wilt maken.

150 shows per jaar

Als mensen Jeroen vragen wat voor werk hij doet, dan moet hij even nadenken. Voor hem is ‘comedian’ niet het meest logische antwoord. 

“Creatief leider van een groot festival,” is wat hij waarschijnlijk zou zeggen tegen iemand die hij nog niet kent. Maar hij vertelt dat hij ook nog 150 keer per jaar op het podium staat. Dat lijkt mij ontzettend veel!

“En dat gaat ook niet veel minder worden. Er zijn een aantal comedians in Nederland die net als ik door iedereen geboekt worden, behalve door de Comedytrain. Maar van het Comedy Café tot en met andere managements die stand-up line ups hebben, daar zit ik eigenlijk altijd wel in. Voor iedereen speel ik wel 2 of 3 keer per jaar. Dus ja, ik ben eigenlijk wel een comedian.”

Creatief leider, comedian en ook de oprichter van het Comedyhuis. 

“Dat bestaat sinds 2009. Het is de enige comedyclub van Utrecht met wekelijkse shows. We zijn nu naast het Comedy Café en De Comedytrain, een van de 4 wekelijks programmerenden comedy clubs in Nederland.”

Het Comedyhuis is zijn thuis en daarom ook de plek waar je Jeroen het vaakst op het podium zal tegenkomen. 

Een nieuwe show schrijven

Voordat Jeroen het podium betreedt weet hij al waar hij het over gaat hebben. Hij heeft een standaard set aan grappen die hij afwisselt. Afhankelijk van waar hij speelt. Maar hoe komt hij aan die grappen? En blijven die jaren hetzelfde of verandert dat continu?

“Ik heb nu een ritme dat ik in de zomer een nieuwe set schrijf. En meestal blijft er wel iets van de huidige set over dat ik te leuk vind, dus wat ik wil houden. Dat is dan nog fris, daar heb ik nog plezier in en moet ik hard om lachen. Dus die gaat dan mee.”

Als je 1 keer per jaar naar een show van Jeroen komt kijken, dan hoor je genoeg nieuws. Maar eigenlijk verandert zijn show het hele jaar door. 

“Ik heb nu een heel stuk over het hebben van een mening. Ik vind mensen die een mening hebben heel bijzonder. En ik denk dat die nog wel een tijdje meegaat, omdat het zo’n ding is nu. Steeds meer mensen die geen expert zijn vinden wat. Die hebben een studie van twee maanden gedaan en vinden dan dat ze op een gelijk niveau zitten. Los van of ik het wel of niet met ze eens ben, vind ik het gedrag van wel of geen mening hebben interessant. Daar zit veel humor in voor mij.” 

Als hij voelt dat er humor in een onderwerp zit, dan gaat hij daar mee spelen. Soms begint hij gewoon met schrijven. Hij verzamelt informatie en laat zijn gedachten op papier stromen. 

“Dat is dan een idee. Dat is niet meteen grappig.”

Maar gaandeweg vindt hij zijn weg in een onderwerp en komen de grappen. En dan is het een kwestie van schrappen. Want schrijven, is schrappen. 

“Veel redt het ook niet. Maar wat het wel redt, dat wordt elke show weer getweakt.”

Dus ondanks dat hij zijn grappen voor het grootste deel wel uitschrijft, wil niet zeggen dat ze ook het podium redden.

“Mijn tekst is altijd heel fluent. Op het podium wordt de grap echt uitgesproken zoals hij moet. Ik moet het weer opnieuw beleven. Dus als ik het vertel moet ik het voor me zien. Heel weinig comedians werken op deze manier, maar dit werkt voor mij.”

Een show spelen

Jeroen heeft allemaal documentjes met zoals hij ze noemt ‘bits’. Onderwerpen waar hij grappen over geschreven heeft. Als Jeroen ergens komt waar hij moet optreden, dan schrijft hij op een bierviltje de bits die hij die avond wilt gebruiken in zijn set. 

“Ik schrijf dan de bits op waar ik uit kan kiezen. Ik schrijf op waar ik mee begin en waar ik mee wil eindigen en daar tussenin kan het heen en weer springen.”

Welke bits hij op het podium gebruikt hangt af van het publiek, hoe hij zich die avond voelt en welke grappen goed vallen. Hij vergelijkt het met jazz:

“Je weet wat de akkoorden zijn en nu gaan we een nummer spelen en anticiperen op wat de rest van de band doet. Dat vind ik zelf de fijnste manier. Daarom zou ik ook geen avondvullende show kunnen maken, want ik ben veel te ongestructureerd.”

Een geboren comedian

Als kind was Jeroen fan van André van Duin en Urbanus. Al hun liedjes kende hij uit zijn hoofd en op de bonteavond was hij dan ook altijd de grapjas op het podium.

Op zijn laptop laat hij iets zien wat hij gevonden heeft in de oude doos. 

“Dit stond in een jaarboek van de lagere school: ‘Jeroen is heel raar omdat hij altijd raar bezig is. Hij is een grapjes jongetje die haast geen minuut stil kan zitten.’ De beste biografie ooit. Dit klopt zo enorm. Dus dat zit er al in. Er is altijd een behoefte geweest om mensen te laten lachen. Ik denk dat de meeste artiesten die hun vak uitoefenen dat al vanaf jongs af aan doen. Dat heeft zo’n aantrekkingskracht dat je er niet omheen kunt. Je doet het omdat je het moet doen. Maar weinig mensen maken er hun vak van, maar het is zo verstrengeld met je interne behoefte. Dat is niet aan te leren, dat zit er gewoon.”

Je kunt dus eigenlijk niet ontkennen dat Jeroen een geboren comedian is. Ook als je met hem praat, kan hij het niet laten om te proberen je aan het lachen te krijgen. 

Van het schoolpodium naar studentencabaret

Op de laatste schooldag trad Jeroen op met zijn allereerste eigen show.

“Op de havo. Toen heb ik mijn eerste voorstelling geschreven. Toen stond ik voor het eerst drie kwartier op het podium. Dat was eigenlijk een soort oudejaarsconference over dat jaar op die school.”

Na de middelbare school ging hij psychologie studeren in Groningen. Daar ontdekte hij het Groninger Studenten Cabaret Festival. 

“Toen ben ik naar een voorstelling geweest en dacht ik: volgend jaar sta ik hier!” 

Zo gedacht, zo gedaan. Hij deed auditie en was door. 

“Dat vond ik echt heel eng. De stadsschouwburg, 750 man!”

Dit was de start van zijn carrière als comedian. 

“Ik kreeg toen een regisseur en zij heeft mij toen geholpen om mij de eerste stapjes te laten zetten in theater ontwikkeling.”

Hij heeft het Groninger Studenten Cabaret Festival niet gewonnen. Hij heeft zelfs de finale niet gehaald, maar toch stond hij vaak tussen de finalisten op het podium:

“Er was een finalistentour en er vielen altijd wel wat mensen af. En als iemand niet kon, dan werd ik opgebeld. En dan moest je naar een studentenvereniging ergens in het land. Dus ik kreeg vrij snel al veel boekingen.”

Hij ontmoette ook iemand die op dat moment bij de Comedytrain werkte. 

“Dat was 1995. Ik heb toen anderhalf jaar mee mogen draaien als aspirant-lid. Ik ben nooit echt lid geweest. Ik ben toen afgewezen, maar ik wist toen ook helemaal niet wat ik aan het doen was.”

Maar ervaring deed hij wel snel op, want hij reisde met de Comedytrain het hele land door. 

“Met Eric van Sauers, Howard Komproe, Najib Amhali toen hij nog niet bekend was, Raoul Heertje. Die zaten er allemaal bij. Ik had geen flauw benul wie ik was of wat ik daar deed.”

Hij ging niet verder bij de Comedytrain, maar heeft sindsdien altijd op het podium gestaan. 

Cabaretier vs comedian

Ik hoor Jeroen meerdere keren het verschil maken tussen een stand-up comedian en een cabaretier. Wat is het verschil?

“Een comedian is iemand die vaak korter speelt. Comedy line-ups zijn vaak 4 comedians die ieder 20 minuten spelen, met een host. Als comedian heb je geen avondvullende show. Het doel is mensen laten lachen. Je hebt niet per se een diepe verhaallijn of liedjes. Het gebeurt wel hoor, maar je eist niet van je publiek om met een diepere gedachte naar huis te gaan. Maar je wilt gewoon dat ze lachen. Wij zijn puur entertainment. Dat vind ik zelf leuker. Voorstellingen met een diepere laag zijn natuurlijk fantastisch, maar ik vind het leuker om mensen te laten ontspannen en te laten lachen. Daarom is comedy ook veel laagdrempeliger omdat je veel sneller kunt instromen. Met 8 minuten comedy kun je al in een show gaan meedraaien als je een beetje talent hebt.”

Utrecht International Comedy Festival

Toomler, Comedy Explosion en Comedy Café; misschien heb je er weleens van gehoord. De comedy clubs van Nederland. Jeroen vertelt dat dit best wel eilandjes zijn en dat de comedians van deze clubs weinig bij elkaar spelen.

“Iedereen zit op zijn eigen eilandje, maar comedians zijn niet van een club. Het zijn geen voetballers. Het zijn vrije makers. Ik heb nooit begrepen waarom dat zo angstvallig binnen het eigen groepje werd gehouden. Ik zat toen bij Comedy Explosion. Ik speelde dus niet voor het Comedy Café en niet voor Toomler. Dus ging ik een festival organiseren en nodigde ik iedereen uit.”

En toen stonden ineens comedians van verschillende comedy clubs op één podium. 

Nieuw talent op het podium

Toen Jeroen het Utrecht Comedy Festival begon hadden ze maar een klein budget. Ze wilde wel grote namen, maar grote namen kosten grote zakken met geld. 

“Als je mensen wilt vragen die veel verdienen, dan moet je heel erg op de sympathie gaan werken. Dat lukt mij aardig. Maar je moet het meer hebben van talenten die heel gretig zijn. Die zijn vaak aanzienlijk leuker dan gevestigde namen.”

Ze hebben wel eens bekende namen als Jan-Jaap van der Wal en Guido Weijers bij het festival gehad. Dat trekt zeker publiek, maar een festival kan er niet op bestaan. Toch heeft Jeroen het festival nu ruim 10 jaar later naar een compleet ander niveau weten te tillen. Het Utrecht Comedy Festival heeft nu ook ‘International’ in de titel staan. Naast nieuw Nederlands talent kun je er ook heel veel buitenlandse comedians zien. 

“Nu is het een festival dat doelen heeft. We hebben een plan en we vragen inmiddels ook fondsen aan. Dat is voor het eerst. We hebben nu ook een bestuur dat ons controleert als organisatie. We zijn volwassen geworden. We hebben de ambitie om ons tussen de grote festivals van Nederland te wurmen. Over 10 jaar moet het Utrecht International Comedy Festival in één naam genoemd worden met het Film festival en Lowlands. Je moet ook geen andere ambitie hebben dan dat. Dat is saai.”

De houdbaarheid van comedy

Inmiddels staat Utrecht bekend als de comedy stad van Nederland. Jeroen zal er niet snel de credits voor nemen, maar al zijn harde werk en liefde voor comedy hebben hier zeker aan bijgedragen. En als het aan hem ligt wordt Nederland hét comedy land van Europa. Door nu nog onbekend talent te laten spelen op het Comedy Festival, wil hij meer publiek trekken.

“We willen veel harder gaan scouten op onbekende namen die over 3 of 4 jaar doorbreken. Dat is oprecht een leukere groep comedians. Ik denk dat comedy een bepaalde houdbaarheid heeft als je het maakt. Hans Teeuwen heeft 2 of 3 hele goede shows gemaakt en daarna was de lol eraf. Misschien heeft hij wel 10 jaar naar zijn eerste show gewerkt. Toen 3 hele goede programma’s gemaakt en dan bouwt het af. Dat geldt eigenlijk voor elke comedian. Dus je moet jezelf of opnieuw uitvinden of accepteren dat je hetzelfde trucje gaat uithalen en dat mensen erop uitgekeken raken. Dus jong talent is zoveel leuker dan de gevestigde orde!”

Trainer 

Je zou zeggen dat Jeroen druk zat is met 150 shows per jaar, het Comedyhuis en het organiseren van het grootste comedy festival van Nederland. Maar daarnaast werkt hij ook nog als bedrijfstrainer. Vanuit zijn studie psychologie ging hij werken als trainer. Hij kreeg de kans om les te geven aan advocaten en werd on the job opgeleid. 

“Ik had altijd wel humor. Dus doordat ik ad rem was en veel grappen kon maken mazzelde ik mezelf er doorheen.”

Zijn grappen gingen voornamelijk over zichzelf waardoor de mensen in zijn trainingen zich ook kwetsbaar durfde op te stellen. Onmisbaar als je mensen iets wilt leren. Jeroen traint graag mensen en daarom doet hij het ook nog steeds. 

“Ik ontwikkel nog nieuwe modules en ik ben een hele eigen onderhandelingstraining aan het schrijven. En presenteren met humor, dat is een vaardigheidstraining voor mensen die professioneel presenteren en daar humor bij willen gebruiken.”

Nieuwe comedians opleiden

Hij traint mensen in het bedrijfsleven om brood op de plank te krijgen, maar hij werkt ook met startende comedians. 

“Ik heb een comedy school opgericht. Er starten elke twee maanden 2 à 3 groepen.”

En sinds de lockdown kun je deze lessen ook online volgen. Want ook Jeroen kwam toen ineens van de ene op de andere dag thuis te zitten. Maar stilzitten zat er niet bij. Eerder het tegenovergestelde, want hij moest iets nieuws verzinnen om geld te verdienen. Dus waarom geen online comedy school?

“Omdat ik hier al jaren in investeer is het idee er al. En twee uur later was het uitgewerkt, stond het online en hadden 30 man zich al aangemeld!”

Jeroen is dus een geboren comedian, maar nog zoveel meer!

“Ik doe zoveel dingen ernaast omdat ik het interessant vind. Ik heb elke week een top 3 waar ik me op focus. Dat kan elke week veranderen. Het lijkt chaotisch, maar het zijn allemaal projecten. Als ik weer iets nieuws kan leren dan doe ik dat. De wereld verandert continu, dus je moet steeds meebewegen met wat er nu is.”

Nieuwsgierig geworden naar Jeroen en wil je hem eens op het podium zien? De grootste kans om hem tegen te komen is in het Comedyhuis.